17/3/16

FALORDIETAS

A CRUZ D’O DIAPLE
En un lucar bi’n eba un siñor que yera o terror de totas aqueras tierras; yera tan malo que dica lo diaple li n’eba d'embidia. Yera tan malo, que lo rei abié que clamar-lo e forachitar-lo d’o reino.
Mietres er bibié en ixa redolada, se sentiba de contino lo cuerno de caza, os caballos d’aquer ombre d’os suyos amigos estricallaban sementers, mataban ganaus e feriban chobens e biellos. Li pretaban fuego á las bordas, e tal yera la medrana d’aqueras chens, que tasamén soniaba o cuerno de caza en a puerta d’o castiello se meteban á tremolar, e tancaban puertas e finestras.
Cuan se’n fue desterrato, a comarca se quedé tranquila e recuperé a bida que antis n’eba. Os campos fruitificaban e toz yeran goyosos. Pasoron as añadas, e lo castiello prenzipié á esboldregar-se.
Ya garra chen s’alcordaba d’aquer siñor, cuan amanixié  una colla de furtaires, tan imbisibles que no los
trobaban. E ya se diziba entre as chens que yeran pantasmas nimbiatos por l’antico siñor d’o castiello. Isto tamién yera porque o capitán d’a colla lebaba l’armadura d’o biello siñor desterrato.
Tornoron á enchegar-sen por a nuei as luzes, á sentir-sen cantas, á furtar en as casas, á cremar-sen os campos, ….
Totas as nueis s’enchegaba en una d’as más altas torres d’o castiello una luz roya que parixeba un güello gran, á cuala luz esnabesaba a selba, iluminando-lo de tal traza que parixeba un inzendio.
Bels baliens d’os lucars d’a redolada qu’eban gosato amanar-sen ascuitoron rudios tan estranios que se’n tornaban muertos de medrana ta los suyos lucars.
Continará …

Diaple: diablo
Lucar: pueblo
Forachitar-lo: expulsarlo
Estricallaban: destrozaban
Medrana: miedo
Tremolar: temblar
Esboldregar-se: derruirse
Colla: grupo
Enchegar-sen: encenderse
Güello: ojo
Esnabesaba: atravesaba
Bels: algunos
Eban gosato: se habían atrevido


1/3/16

FALORDIETAS

L’OGRO (III)
-Ehh!, qué quiers tú mixina?

E la mixina maulaba lastimera, fendo un poder por meter-se baxo as ruedas.
-Pero qué quiers?, ors, u t’esclafará una rueda.

E como qui fa una obra de caridá, li dié un tochazo, tan fuerte que la dixé en un rincón chemecando de dolor.
Buena ora ta triballar, no podeba güellar sin quedar-se esluzernato, a tierra cremaba, como si estase rodiato de flamas, a mengla e lo garganchón yeran xutos, e las moscas, locas de calor, esbolastriaban por os morros d’o carretero u se pegaban en o naso d’os animals escando asuya frescura.
L’ogro yera cada begata más encarrañato cuan baxaba por a cuesta, e mientres morgoniaba parolas fieras, atochaba á los animals e caminaban con a capeza cacha. Ixe sol yera un furno, e antimás enemigo d’os probes. En ibierno muito amagar-se, ta que l’obrero escotole de fredo e n’aiga las mans chelatas. E agora, en estibo, fuego e más fuego, que parixen pollastres rustindo-sen.
Cuan i plegué enta lo deposito de mercanzías, s’aturé un inte. Se tiré o chapero, se ixuqué a sudor con as mans, e dende una brempa gollé o camín feito. E pensaba medranoso en cuan li pertocase tornar, de cara t’alto, con o sol en o cobalto d’o ziel. No yera guaire gran a distanzia dende astí dica casa suya, pero se yera pensando en si puyar a cuesta o no con ixa calor.
E pensando en ixo, debanté o tape d’una capacha escando unas cuerdas. Pero á suya man trepuzé con unas cosas sedosas que se mobeban e que li arañaban. Os rezios didos fizon presa, e surtié á la luz un cachurret blanquiñoso.
A mai mixina, por a calor, amagaba á los suyos fillos en una capacha, e lo carretero s’encarrañé asabelo, e pillando los zinco mixinez con as suyas mans los abenté ta tierra, e los iba á esclafar. Saqué un moquero e los calé dentro, ligando as cuatro puntas como si d’un chiquet dinzuelo se tratase.
Dixé o carro e ité á correr costera t’alto con a capeza cacha, sin dandaliar iba á esclafar-los con bel zaborro. S’endrezé ta casa, e i yera a mai d’os mixinez blincando de goyo.
-Tiene mixina fura, os tuyos fillos. Porque yes un animal, que si no …

E l’ogro, sin tartir más, se’n fue á escar o suyo carro baxo un sol de chustizia. Pero anque a calor yera como si estase en lo infierno, parixeba que por dentro yera fresco e goyoso.

Esclafará: chafará
Güellar: mirar
Mengla: lengua
Escando: buscando
Estibo: verano
Chapero: sombrero
Brempa: sombra
Moquero: sombrero
Dandaliar: dudar
Sin tartir: sin hablar