26/11/14

FALORDIETAS



AS TRES PAROLAS
Un chornalero pobre plegué por a nuei enta una posada. I yera asabelo de cansato e n’eba muita fambre e sete. Pero no n’eba de diners. E sin diners no pude conseguir pon de pon. Cómo conseguir-ne de diners ta poder minchar?
Se posé á una mesa. Á la mesa i yeran posatos dos furners que minchaban e bebeban. O chornalero lis rezentaba d’os suyos biaches. Á suya falordieta yera muito intresán, e ers lo ascuitaban con ficazio. Á la fin lis dizié:
-Tos propongo un chuego. Diziré tres parolas que bustez no pueden repetir.
-Ye una fatera –respulioron  os furners. –busté no puede fer-lo.
-Cuánto apostaz? –dizié o chornalero.
-Zincuanta euros, -dizioron os furners.

O chornalero prenzipié;
-Guixón.
-Guixón –repitioron os furners.
-Alborzera.
-Alborzera –repitioron os furners.
-Mal. –dizié o chornalero con una sonrisa.

Os furners se metioron á pensar  en qué s’eban entibocato, pero no sapeban qu’eban dito mal. O chornalero lis dizié de prebar-ne atra begata.
-Camamila.
-Camamila –repitioron os furners.
-Borzeguín.
-Borzeguín –repitioron os furners.
-Mal. –dizié o chornalero.

Os furners no sapeban qu’eban dito mal, e dimpués de repetir o chuego tres begatas más, li bosoron á lo chornalero, e dimpués li preguntoron qu’eba dito mal.
E lo chornalero lis dizié que no eban repetito á terzena parola, que yera MAL.

Parolas: palabras
Pon de pon: nada de nada
Furners: panaderos
Fatera: tontería
Guixón: guisante
Alborzera: madroño
Camamila: manzanilla
Borzeguín: bota
Bosoron: pagaron







18/11/14

FALORDIETAS



A LIENDA D’O MORIZIEGO
Diz una lienda que fa muito tiempo, os moriziegos ya yeran como agora, sin de plumas. Que lebaban una bida como la d’os paxaros, bolando de diya e durmindo por a nuei. Pero cada begata que bolaba por o ziel e se achuntaba con atros paxaros, a embidia por no aber-ne de plumas lo se minchaba por dentro.
Asinas que dezidié fablar con o creyador d’as aus e puyé alto, muito alto, dillá d’as boiras, e cuan i plegué, e fablé con er demandándo-li plumas ta lo suyo cuerpo, íste li dizié que ya no li quedaban plumas. Que lo que podeba fer yera que fuese demandando plumas á los paxaros d’a suya redolada dica poder zaboyar tot o suyo cuerpo.
O moriziego, goyoso, se’n fue, e dimpués d’un diya replegando as más polidas plumas d’os suyos amigos las se calé por tot o cuerpo. N’eba, á la fin, un polido trache de plumas de muitismas colors.
O moriziego ascape prenzipié á presumir d’as suyas plumas pinchas, tanto que abergoñaba á las aus que li eban amprato as plumas, e diziba d’eras que yera fieras.
Á la fin, o siñor d’as aus s’encarrañé con o moriziego, e lo fize clamar. O moriziego puyé e puyé, pero se amané tanto á lo sol que la calor li cremé as plumas. E cuan se bide espullato de plumas, abergoñato por o suyo aspeuto se’n fue á bibir ta una espelunga, e dende ixe diya sólo saliba por a nuei, ta que no podesen beyer-lo la resta d’as aus.

Moriziego: murciélago
Minchaba: comía
Aus: aves
Zaboyar: cubrir
Pinchas: elegantes
Amprato: prestado
Fieras: feas
Espullato: desnudo
Espelunga: cueva



4/11/14

FALORDIETAS



OS GÜEITO SOLS
Seguntes una antica lienda, una begata la Tierra estié iluminata no por uno, sino por güeito sols, prebocando muitisma calor en a tierra, que ixucaba os campos e esluzernaba á qui gosaba goyar o ziel. Una begata que os ombres se metioron d’alcuerdo de que tanto sol no yera bueno e que güeito sols yeran masiatos, dezidioron fer un poder por tirar siete d’ers. Pero …, cómo fer tal cosa?
Dimpués de muito pensar-lo, os ombres prenioron a dezisión de que lo millor estarba xorrontar á los sols, ta que la medrana lis fese amortar-sen. Asinas que demandoron l’aduya de un mayestro con l’arco, qui disparé una sayeta en a endrezera d’un d’os sols, que se amorté á l’inte. L’arquero continé disparando á los atros sols, pero no paré cuenta e tamién disparé á lo güeiteno sol, dixando á lo mundo como nuei sin de luna.
Durante un tiempo, os ombres abioron que bibir en a oscuridá, pero claro, sin de luz, os cautibos e totas as plantas moriban, e toz s’emplenaban de tristura.
Caleba recuperar un d’os sols, pero ístos eban medrana d’os ombres e se amagaban. Asinas que, dimpués d’atra reunión, se dezidié demandar aduya á los animals.
Una güella clamé belando á un d’os sols, pero no pasé cosa, dimpués un can escañuté durante muito rato, pero tampó no pasé cosa. Cuan un bobón otulé, una esfera blanquiñosa surtié en o ziel, e dende allora bi’n ha de Luna, anque á suya luz no yera sufizién ta bibir.
Cuan plegué o turno d’o pirín tot cambeé. Debán d’o suyo canto rezio, primero amanixié una luzeta dezaga d’as montañas, que s’estendillé sobre la tierra mientres un d’os sols puyaba altero en o ziel.
Por ixo, toz os maitins canta lo pirín dica que o Sol s'acucuta ta iluminar e calentar o mundo.

Güeito: ocho
Begata: vez
Gosaba: se atrevía
Xorrontar: asustar
Medrana: miedo
Amortar-sen: apagarse
Caleba: era necesario
Güella: oveja
Can: perro
Bobón: búho
Pirín: gallo
Acucuta: asoma