19/3/20

FALORDIETAS


O MERCADER DE SAL E LO BORRICALLO (II)
O borricallo se devanté e salié d’o ríu, e l’ité una uellata á l’amo metiendo cara de pena. Yera tot una trapaza, prou que sí, porque yera asabelo de goyoso por lo pasato. Pero lo patarieco d’er no paré cuenta en que lo mercader eba parato cuenta d’a chugadeta.
-Iste borricallo piensa que so fato!, se ve á enterar… -pensé.

O mercader pillé d’o ramal lo borricallo e torné á ra ziudá. Pero en puesto d’a sal, ista vegata emplené as talecas con piedra tosca. Ligué as talecas denzima d’o borricallo e se’n fuoron. E anque a tosca pesaba menos que ra sal, no li feba pon de goyo carrear-las. Asinas que, cuan plegué á lo ríu, fize que s’esbalizaba e se capuzé en l’augua. A desgrazia estié que a tosca s’emplené d’augua, e lo peso de multipliqué. Asinas pues, l’animal no se podié devantar, e prenzipié á afogar-se en a badina.
Á la fin, e dimpués de muito forziar, consiguió plegar á lo veral e salvar a vida.
Posato en a tasca, prenzipié á tremolar e gomecar augua entre os diens, mientres o mercader no feba cosa por aduyar-lo.
-Istas talecas pesan muito más que as de sal!, cuasi m’afogo e no has feito pon de pon!

L’amo esclaté de cólera;
-Isto te pasas por a tuya traidoría!, me ferba goyo qu’eses aprendito a lizión e faigas lo que te pertoca. Levo tota ra vida triballando e no’n quiero galvans con yo! I ye esclatero?

O borricallo acaché a capeza pleno de vergoña, e confirmé qu’eba feito trampa.
-Bai, no tornará á pasar, pero fa un poder ta que as talecas pesen menos… si no, remataré con a esquena trencata e no podré triballar.
O mercader se quedé pensativo e replequé que yera chusto lo que demandaba o borricallo.
-Bien pues, asinas lo feré, pero tú abrás qu’estar un buen triballador, te parixe bien?
-Me parixe bien, d’alcuerdo.

I remanioron sin tartir, e con una riseta en os morros, siñoron o suyo pauto ta cutio.

Trapaza: mentira
Prou que sí: por supuesto
Patarieco: necio
Chugadeta: jugarreta
Tosca: toba
Badina: balsa en un río
F
orziar: forcejear
Gomecar: vomitar
Pon de pon: nada de nada
Galvans: vagos
Esquena: espalda
Siñoron: firmaron

15/3/20

FALORDIETAS


O MERCADER DE SAL E LO BORRICALLO (I)
Yerase una vegata un mercader que se ganaba ra vida mercando talecas de sal á buen pre ta lugo vender-las en os diferens lucars d’a redolada. O negozio no yera malo, e gosaba ganar firmes diners. Pero de tanto carrear talecas prenzipié á aber-ne de molestias en a esquena e garras.
Un maitín se devanté tan encañablato e dolorito que dezidié mercar-se un borricallo. Dimpués de fer o chiquet almuerzo, marché pues á lo mercato e se’n merqué uno choven e rezio.
-Amigo, dende uei yo seré a capeza pensante e tú carrearás a mercanzía. N’he cuasi sisanta añadas e me fa mal tot o cuerpo. Si triballamos asinas, yo pensando e tu carreando a mercanzía, nos irá muito bien! –li dizié o mercader á lo borricallo.

Asinas que, como totas as semanas, s’amané á ra salina e merqué unas talecas de sal que ligué en l’umo d’o borricallo.
Marchoron por o viero que rodiaba ra selva e qu’eba qu’esnavesar un amplo ríu sin de puen. O borricallo, que no eba caminato enxamás sobre auguas, pisé mal e s’esbalizé. Cayé á l’augua e se chipié de raso. Tamién as talecas se fartoron d’augua, e ra sal se diluyé, tintando de blanco lo ríu.
O mercader se levé as mans á ra capeza e prenzipié á chemecar.
-Qué mala suarde! He tresbatito tota ra sal!, qué vo á fer agora?

Por el contrario, o borricallo, sin lo peso d’a sal, se noté más lixero e blinqué fuera de l’augua.
-Isto ye pistonudo! No me fa goyo l’augua freda, pero agora ya no he que levar ixas talecas de sal que pesan tanto!

Á la fin, o mercader dezidié tornar á ra salina ta mercar-ne más.
-Imos borricallo, emos que tornar á por más sal antis que se faiga de nueis, si no, un diya de triballo tresbatito!!

Se’n tornoron enta ra salina. L’ombre merqué unas talecas de sal e las metié en l’umo de l’animal. E pilloron atra vegata o mesmo viero d’a selva. O borricallo, canso de carrear as talecas, pensé en dixar-se cayer cuan esnabesasen o ríu e poder librar-se d’o peso.
Asinas que, cuan yeran por mitá d’o ríu, o borricallo torné á esbalizar-se e se capuzé en l’augua. E ra sal torné á diluyer-se…
Continará…

Talecas: sacos
Lucars: pueblos
Redolada: comarca
Gosaba: solía
Esquena: espalda
Garras: piernas
Chiquet almuerzo: desayuno
Ligué: ató
L’umo: el lomo
Viero: senda
Esnavesar: atravesar
S’esbalizé: se resbaló
De raso: completamente
Chemecar: lamentar